«Ένα ταξίδι χιλίων μιλίων αρχίζει με
ένα... απλό βήμα»
Λάο Τσε
«Ξέρω ότι πρέπει να κάνω αυτό, αλλά θα το φροντίσω αργότερα».
Η αναβλητικότητα είναι η μόνη λαθεμένη ζώνη που τείνει να έχει πανανθρώπινες διαστάσεις. Παρά τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες της, ελάχιστοι άνθρωποι θα είναι ειλικρινείς αν πουν ότι δεν είναι αναβλητικοί. Όπως και με όλες τις λαθεμένες ζώνες, δεν υπάρχει τίποτα το επιβλαβές στη συμπεριφορά καθεαυτή. Στην πραγματικότητα αναβλητικότητα δεν υφίσταται. Δεν αναβάλλετε κάτι όταν δεν το κάνετε, απλούστατα δεν έγινε. Το πρόβλημα βρίσκεται στη συνακόλουθη συναισθηματική αντίδραση και ακινητοποίηση που αντιπροσωπεύουν αυτή τη συμπεριφορά. Αν αναβάλλετε και αυτό δεν σας ενοχλεί, δεν αισθάνεστε ενοχή, αγωνία ή ταραχή, τότε παραμείνετε σε αυτή τη κατάσταση. …
Ωστόσο για τους περισσότερους η αναβλητικότητα είναι μια φυγή από την κατά το δυνατόν πληρέστερη βίωση των τωρινών στιγμών.
Τρεις φράσεις είναι χαρακτηριστικές του αναβλητικού ανθρώπου και αποτελούν το σύστημα υποστήριξης για την διατήρηση της αναβλητικής συμπεριφοράς του:
«Ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά»
«Μακάρι να ήταν καλύτερα τα πράγματα»
«Πιθανόν να μην υπάρξει πρόβλημα»
Από την στιγμή που λέτε …. ελπίζω, μακάρι, πιθανόν, δικαιολογείτε την απραξία σας. Όλες οι ευχές και οι ελπίδες είναι σπατάλη χρόνου-η τρέλα των κατοίκων μιας παραμυθένιας χώρας…… Ούτε οι ευχές ούτε οι ελπίδες, όσο μεγάλες κι αν είναι, δεν βοηθούν στην επίτευξη οποιουδήποτε σκοπού. Είναι απλά εύκολοι τρόποι για να μην καταπιαστείτε με οποιαδήποτε δραστηριότητα θεωρείτε σημαντική για τη ζωή σας.
Μπορείτε να πραγματοποιήστε οτιδήποτε έχετε αποφασίσει.
Είστε δυνατοί, ικανοί και διόλου εύθραυστοι. Αναβάλλοντας όμως για το μέλλον παραδίδεστε στην διαφυγή, την αυτοαμφισβήτηση και, το πιο σημαντικό …. στην αυταπάτη.
Πολύ συχνά ακούγεται…
«Θα περιμένω και θα πετύχω καλύτερα»….
Για μερικούς αυτό γίνεται τρόπος ζωής, αναβάλλοντας διαρκώς για μια μέρα που δεν θα έρθει ποτέ…
Ο Ντόναλντ Μάρκι αποκαλούσε την αναβλητικότητα «τέχνη προσκόλλησης στο χτες» και εγώ προσθέτω «και αποφυγής του σήμερα».
Ας δούμε όμως πως λειτουργεί. Ξέρουμε ότι υπάρχουν πράγματα που θέλουμε να κάνουμε, όχι γιατί μας τα επέβαλαν κάποιοι άλλοι, αλλά επειδή εμείς αποφασίσαμε ότι πρέπει να γίνουν. Παρόλα αυτά, πολλά από αυτά δεν γίνονται ποτέ, αλλά ισχυριζόμαστε ότι θα γίνουν. Οι σκέψεις που κυριαρχούν στην αναβλητικότητα έχουν να κάνουν με το : «Ξέρω ότι πρέπει να το κάνω αυτό, αλλά στην πραγματικότητα φοβάμαι ότι δεν θα το κάνω καλά ή μήπως δεν θέλω στ΄αλήθεια να το κάνω?» Κι έτσι είναι πιο εύκολο να αποδεχτώ τον εαυτό μου κατ΄αυτό τον τρόπο. Αυτό είναι ένα είδος βολικής, αν και επίπλαστης λογικής που επιστρατεύεται όταν αναγκαζόμαστε να κάνουμε κάτι δυσάρεστο ή δύσκολο…
Υπάρχουν φυσικά βαθμοί αναβλητικότητας. Είναι πιθανόν να αναβάλετε τα πράγματα ως ένα σημείο κι ύστερα να ολοκληρώνετε ακριβώς από το σημείο που τα αφήσατε. Αλλά και εδώ υπάρχει μια συνηθισμένη μορφή αυταπάτης. Αν δίνετε στον εαυτό σας ένα χρονικό περιθώριο για να ολοκληρώσει μια πράξη, τότε μπορείτε να δικαιολογήσετε τα φτωχά αποτελέσματα, λέγοντας: «Απλούστατα δεν είχα αρκετό καιρό στη διάθεσή μου».
………αλλά έχετε όσο χρόνο θέλετε
Αν ξοδεύετε το χρόνο σας παραπονούμενοι για τις τόσες υποχρεώσεις σας {αναβλητικότητα}, τότε δεν θα σας μείνει καθόλου χρόνος στην τωρινή στιγμή για να δράσετε…
Ο Έμερσον έγραφε..
«Μη λέτε πολλά. Αυτό που είστε έρχεται και στέκεται πάνω σας σαν σύννεφο που βροντά, έτσι ώστε δεν μπορώ ν΄ ακούσω το αντίθετο».
Η επόμενη φορά που θα πείτε κάτι, αλλά θα ξέρετε ότι δεν πρόκειται να το κάνετε, να φέρετε στο νου σας αυτά τα λόγια. Είναι ένα καλό αντίδοτο για την αναβλητικότητα.
Συχνά παρατηρείται ότι αυτοί που αναβάλλουν πράγματα στη ζωή τους είναι οι άνθρωποι που παρατηρούν τους άλλους και μετά κρίνουν τις πράξεις τους. Είναι εύκολο να κρίνεις, ενώ το να δρας απαιτεί προσπάθεια, διακινδύνευση και αλλαγές.
Χαρακτηριστικές συμπεριφορές αναβλητικότητας :
· Μένετε σε μια δουλειά όπου νιώθετε τελματωμένοι, χωρίς δυνατότητες ωρίμανσης.
· Επιμένετε σε μια σχέση που σας έχει δώσει πολλές πίκρες. Διατηρείτε το γάμο σας {την ερωτική σας σχέση} και αρκείστε στην ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.
· Αρνιέστε να κάνετε κάτι με τα προβλήματα της σχέσης σας, όπως το σεξ, την ντροπή, τις φοβίες. Περιμένετε απλώς οι δυσκολίες αυτές να βελτιωθούν και δεν προσπαθείτε να τις αλλάξετε.
· Φοβάστε να αλλάξετε τόπο κατοικίας, Μένετε στο ίδιο μέρος για όλη σας τη ζωή.
· Δεν καταπολεμάτε συνήθειες όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα, τα ναρκωτικά, τα χάπια, κ.λ.π. Λέτε ότι «θα το κόψω όταν είμαι έτοιμος», αλλά στο βάθος ξέρετε ότι το αναβάλλετε επειδή αμφιβάλλετε αν θα τα καταφέρετε.
Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό σε όλα αυτά……
Να όμως μερικές απλές τεχνικές που είναι αποτελεσματικές, για να αλλάξουν όλα αυτά.
o Αποφασίστε να ζείτε πέντε λεπτά κάθε φορά. Αντί να σκέφτεστε μακροπρόθεσμα, σκεφτείτε το τώρα και προσπαθήστε να εξαντλήστε ένα διάστημα πέντε λεπτών για να κάνετε αυτό που θέλετε, αρνούμενοι να αναβάλλετε καθετί που σας ικανοποιεί.
o Καθορίστε στον εαυτό σας ένα χρονοδιάγραμμα {π.χ. Τετάρτη 10-10.15΄π.μ.} αποκλειστικά για την εργασία που αναβάλλατε. Θα ανακαλύψετε ότι αυτά τα 15 λεπτά εντατικής προσπάθειας συχνά επαρκούν για το βάρος της αναβλητικότητας.
o Θεωρείστε τον εαυτό σας αρκετά σημαντικό για να ζει στην αγωνία του αύριο με αυτά που πρέπει να κάνει. Ετσι την επόμενη φορά που θα νιώστε αυτή την αγωνία, θυμηθείτε ότι οι άνθρωποι που αγαπούν τον εαυτό τους δεν τον πληγώνουν με αυτό τον τρόπο.
o Εξετάστε προσεκτικά το παρόν σας. Σκεφτείτε τι αποφεύγετε στο παρόν και αρχίστε να καταπολεμάτε το φόβο να ζείτε αποδοτικά. Η αναβολή αντικαθιστά το «τώρα» με την αγωνία για το αύριο. Αν λοιπόν κάτι γίνει τώρα, η αγωνία χάνεται εξ ορισμού.
o Κόψτε το κάπνισμα τώρα, αρχίστε δίαιτα αυτή τη στιγμή! Κόψτε το ποτό αμέσως! Το μόνο που σας κρατάει να τα κάνετε όλα αυτά είναι η σκέψη που κάνετε, ότι δεν πιστεύετε ότι είστε τόσο δυνατοί, όσο πράγματι είστε.
o Πάρτε κουράγιο και κάντε κάτι που αποφεύγατε για πολύ καιρό. Μια τολμηρή πράξη μπορεί να εκμηδενίσει κάθε φόβο. Πάψτε να λέτε στον εαυτό σας ότι οφείλει να έχει παντού καλή επίδοση. Θυμηθείτε μόνο ότι η δράση έχει σημασία.
o Διαγράψτε τις λέξεις «ελπίζω», «μακάρι», «πιθανόν», από το λεξιλόγιό σας. Είναι στοιχεία αναβλητικότητας.
o Μερικές βοηθητικές φράσεις : «Κάνω αυτό και αυτό για να πάνε καλά τα πράγματα», «Φροντίζω να πάνε όλα καλά»
Αν θέλετε να αλλάξει ο κόσμος, μην παραπονιέστε, αλλά κάντε κάτι….
Αντί να σπαταλάτε τις τωρινές σας στιγμές ακινητοποιημένοι από την αγωνία της αναβολής, αντιμετωπίστε αυτή την άσχημη λαθεμένη ζώνη και ζήστε στο παρόν. Γίνετε άνθρωπος της δράσης και όχι κάποιος που εύχεται, ελπίζει και κρίνει τους άλλους…..
Η αναβλητικότητα είναι η μόνη λαθεμένη ζώνη που τείνει να έχει πανανθρώπινες διαστάσεις. Παρά τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες της, ελάχιστοι άνθρωποι θα είναι ειλικρινείς αν πουν ότι δεν είναι αναβλητικοί. Όπως και με όλες τις λαθεμένες ζώνες, δεν υπάρχει τίποτα το επιβλαβές στη συμπεριφορά καθεαυτή. Στην πραγματικότητα αναβλητικότητα δεν υφίσταται. Δεν αναβάλλετε κάτι όταν δεν το κάνετε, απλούστατα δεν έγινε. Το πρόβλημα βρίσκεται στη συνακόλουθη συναισθηματική αντίδραση και ακινητοποίηση που αντιπροσωπεύουν αυτή τη συμπεριφορά. Αν αναβάλλετε και αυτό δεν σας ενοχλεί, δεν αισθάνεστε ενοχή, αγωνία ή ταραχή, τότε παραμείνετε σε αυτή τη κατάσταση. …
Ωστόσο για τους περισσότερους η αναβλητικότητα είναι μια φυγή από την κατά το δυνατόν πληρέστερη βίωση των τωρινών στιγμών.
Τρεις φράσεις είναι χαρακτηριστικές του αναβλητικού ανθρώπου και αποτελούν το σύστημα υποστήριξης για την διατήρηση της αναβλητικής συμπεριφοράς του:
«Ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά»
«Μακάρι να ήταν καλύτερα τα πράγματα»
«Πιθανόν να μην υπάρξει πρόβλημα»
Από την στιγμή που λέτε …. ελπίζω, μακάρι, πιθανόν, δικαιολογείτε την απραξία σας. Όλες οι ευχές και οι ελπίδες είναι σπατάλη χρόνου-η τρέλα των κατοίκων μιας παραμυθένιας χώρας…… Ούτε οι ευχές ούτε οι ελπίδες, όσο μεγάλες κι αν είναι, δεν βοηθούν στην επίτευξη οποιουδήποτε σκοπού. Είναι απλά εύκολοι τρόποι για να μην καταπιαστείτε με οποιαδήποτε δραστηριότητα θεωρείτε σημαντική για τη ζωή σας.
Μπορείτε να πραγματοποιήστε οτιδήποτε έχετε αποφασίσει.
Είστε δυνατοί, ικανοί και διόλου εύθραυστοι. Αναβάλλοντας όμως για το μέλλον παραδίδεστε στην διαφυγή, την αυτοαμφισβήτηση και, το πιο σημαντικό …. στην αυταπάτη.
Πολύ συχνά ακούγεται…
«Θα περιμένω και θα πετύχω καλύτερα»….
Για μερικούς αυτό γίνεται τρόπος ζωής, αναβάλλοντας διαρκώς για μια μέρα που δεν θα έρθει ποτέ…
Ο Ντόναλντ Μάρκι αποκαλούσε την αναβλητικότητα «τέχνη προσκόλλησης στο χτες» και εγώ προσθέτω «και αποφυγής του σήμερα».
Ας δούμε όμως πως λειτουργεί. Ξέρουμε ότι υπάρχουν πράγματα που θέλουμε να κάνουμε, όχι γιατί μας τα επέβαλαν κάποιοι άλλοι, αλλά επειδή εμείς αποφασίσαμε ότι πρέπει να γίνουν. Παρόλα αυτά, πολλά από αυτά δεν γίνονται ποτέ, αλλά ισχυριζόμαστε ότι θα γίνουν. Οι σκέψεις που κυριαρχούν στην αναβλητικότητα έχουν να κάνουν με το : «Ξέρω ότι πρέπει να το κάνω αυτό, αλλά στην πραγματικότητα φοβάμαι ότι δεν θα το κάνω καλά ή μήπως δεν θέλω στ΄αλήθεια να το κάνω?» Κι έτσι είναι πιο εύκολο να αποδεχτώ τον εαυτό μου κατ΄αυτό τον τρόπο. Αυτό είναι ένα είδος βολικής, αν και επίπλαστης λογικής που επιστρατεύεται όταν αναγκαζόμαστε να κάνουμε κάτι δυσάρεστο ή δύσκολο…
Υπάρχουν φυσικά βαθμοί αναβλητικότητας. Είναι πιθανόν να αναβάλετε τα πράγματα ως ένα σημείο κι ύστερα να ολοκληρώνετε ακριβώς από το σημείο που τα αφήσατε. Αλλά και εδώ υπάρχει μια συνηθισμένη μορφή αυταπάτης. Αν δίνετε στον εαυτό σας ένα χρονικό περιθώριο για να ολοκληρώσει μια πράξη, τότε μπορείτε να δικαιολογήσετε τα φτωχά αποτελέσματα, λέγοντας: «Απλούστατα δεν είχα αρκετό καιρό στη διάθεσή μου».
………αλλά έχετε όσο χρόνο θέλετε
Αν ξοδεύετε το χρόνο σας παραπονούμενοι για τις τόσες υποχρεώσεις σας {αναβλητικότητα}, τότε δεν θα σας μείνει καθόλου χρόνος στην τωρινή στιγμή για να δράσετε…
Ο Έμερσον έγραφε..
«Μη λέτε πολλά. Αυτό που είστε έρχεται και στέκεται πάνω σας σαν σύννεφο που βροντά, έτσι ώστε δεν μπορώ ν΄ ακούσω το αντίθετο».
Η επόμενη φορά που θα πείτε κάτι, αλλά θα ξέρετε ότι δεν πρόκειται να το κάνετε, να φέρετε στο νου σας αυτά τα λόγια. Είναι ένα καλό αντίδοτο για την αναβλητικότητα.
Συχνά παρατηρείται ότι αυτοί που αναβάλλουν πράγματα στη ζωή τους είναι οι άνθρωποι που παρατηρούν τους άλλους και μετά κρίνουν τις πράξεις τους. Είναι εύκολο να κρίνεις, ενώ το να δρας απαιτεί προσπάθεια, διακινδύνευση και αλλαγές.
Χαρακτηριστικές συμπεριφορές αναβλητικότητας :
· Μένετε σε μια δουλειά όπου νιώθετε τελματωμένοι, χωρίς δυνατότητες ωρίμανσης.
· Επιμένετε σε μια σχέση που σας έχει δώσει πολλές πίκρες. Διατηρείτε το γάμο σας {την ερωτική σας σχέση} και αρκείστε στην ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.
· Αρνιέστε να κάνετε κάτι με τα προβλήματα της σχέσης σας, όπως το σεξ, την ντροπή, τις φοβίες. Περιμένετε απλώς οι δυσκολίες αυτές να βελτιωθούν και δεν προσπαθείτε να τις αλλάξετε.
· Φοβάστε να αλλάξετε τόπο κατοικίας, Μένετε στο ίδιο μέρος για όλη σας τη ζωή.
· Δεν καταπολεμάτε συνήθειες όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα, τα ναρκωτικά, τα χάπια, κ.λ.π. Λέτε ότι «θα το κόψω όταν είμαι έτοιμος», αλλά στο βάθος ξέρετε ότι το αναβάλλετε επειδή αμφιβάλλετε αν θα τα καταφέρετε.
Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό σε όλα αυτά……
Να όμως μερικές απλές τεχνικές που είναι αποτελεσματικές, για να αλλάξουν όλα αυτά.
o Αποφασίστε να ζείτε πέντε λεπτά κάθε φορά. Αντί να σκέφτεστε μακροπρόθεσμα, σκεφτείτε το τώρα και προσπαθήστε να εξαντλήστε ένα διάστημα πέντε λεπτών για να κάνετε αυτό που θέλετε, αρνούμενοι να αναβάλλετε καθετί που σας ικανοποιεί.
o Καθορίστε στον εαυτό σας ένα χρονοδιάγραμμα {π.χ. Τετάρτη 10-10.15΄π.μ.} αποκλειστικά για την εργασία που αναβάλλατε. Θα ανακαλύψετε ότι αυτά τα 15 λεπτά εντατικής προσπάθειας συχνά επαρκούν για το βάρος της αναβλητικότητας.
o Θεωρείστε τον εαυτό σας αρκετά σημαντικό για να ζει στην αγωνία του αύριο με αυτά που πρέπει να κάνει. Ετσι την επόμενη φορά που θα νιώστε αυτή την αγωνία, θυμηθείτε ότι οι άνθρωποι που αγαπούν τον εαυτό τους δεν τον πληγώνουν με αυτό τον τρόπο.
o Εξετάστε προσεκτικά το παρόν σας. Σκεφτείτε τι αποφεύγετε στο παρόν και αρχίστε να καταπολεμάτε το φόβο να ζείτε αποδοτικά. Η αναβολή αντικαθιστά το «τώρα» με την αγωνία για το αύριο. Αν λοιπόν κάτι γίνει τώρα, η αγωνία χάνεται εξ ορισμού.
o Κόψτε το κάπνισμα τώρα, αρχίστε δίαιτα αυτή τη στιγμή! Κόψτε το ποτό αμέσως! Το μόνο που σας κρατάει να τα κάνετε όλα αυτά είναι η σκέψη που κάνετε, ότι δεν πιστεύετε ότι είστε τόσο δυνατοί, όσο πράγματι είστε.
o Πάρτε κουράγιο και κάντε κάτι που αποφεύγατε για πολύ καιρό. Μια τολμηρή πράξη μπορεί να εκμηδενίσει κάθε φόβο. Πάψτε να λέτε στον εαυτό σας ότι οφείλει να έχει παντού καλή επίδοση. Θυμηθείτε μόνο ότι η δράση έχει σημασία.
o Διαγράψτε τις λέξεις «ελπίζω», «μακάρι», «πιθανόν», από το λεξιλόγιό σας. Είναι στοιχεία αναβλητικότητας.
o Μερικές βοηθητικές φράσεις : «Κάνω αυτό και αυτό για να πάνε καλά τα πράγματα», «Φροντίζω να πάνε όλα καλά»
Αν θέλετε να αλλάξει ο κόσμος, μην παραπονιέστε, αλλά κάντε κάτι….
Αντί να σπαταλάτε τις τωρινές σας στιγμές ακινητοποιημένοι από την αγωνία της αναβολής, αντιμετωπίστε αυτή την άσχημη λαθεμένη ζώνη και ζήστε στο παρόν. Γίνετε άνθρωπος της δράσης και όχι κάποιος που εύχεται, ελπίζει και κρίνει τους άλλους…..